نویسنده :   نیکلاس وایت

مترجم :   خشایار دیهیمی

فلسفه فقط رشته‌اي دانشگاهي نيست كه در دانشگاه خوانده شود. فلسفه به همه تعلق دارد و همه ما از كودكي سوالاتي طرح مي‌كنيم كه جنبه فلسفي آشكاري دارند. اين سوال‌ها و پاسخ‌هاي آن‌ها «راه زندگي» هر كس را معين مي‌كنند. اين مجموعه به مسائلي فلسفي از همين دست مي‌پردازد كه همه ما به نوعي در زندگي با آن مواجهيم، از سوال‌هاي كلي نظير «معناي زندگي» و «خوشبختي» گرفته تا مسائل جزئي‌تر نظير درد، بخشودن، ترس، ملال، حسد، عشق، جاودانگي و... زبان اين كتاب فني نيست و همگان مي‌توانند آن‌ها را بخوانند.

کتاب «تاریخچه خوشبختی» از معدود کتاب‌هایی است که مفهوم و فلسفه خوشبختی را دنبال کرده است. ارسطو در «اخلاق نیکو ماخوسی» از قول سولون، قانون‌گذار مشهور آتنی می‌گوید: «هیچ‌کس را تا زمانی که در قید حیات است خوشبخت مخوان». ارسطو این گفته را بسط داده و می‌گوید بخت و اقبال اعقاب آدمی بر خوشبختی خود او، دست‌کم تا مدتی اثرگذار است: «عجیب است اگر مرد دست‌کم در مدت معینی از بخت و اقبال اولاد و اعقاب خود هیچ اثر نپذیرد.» ارسطو می‌گوید هرکسی به خاطر خود خوشبختی به دنبال آن است. نیکلاس وایت در تاریخچه خوشبختی می‌گوید: در اصل این مفهوم در فاصله زمانی ارسطو تا زیگموند فروید تغییر چندانی پیدا نکرده! خصوصا وقتی که فروید در «تمدن و ناخوشی‌های آن» درباره «آنچه افراد مشخصا می‌گویند هدف و مقصودشان در زندگی چیست؟ چنین نظر می‌دهد که افراد از زندگی‌شان چه می‌خواهند و آرزو دارند در زندگی‌شان به چه چیزی دست یابند؟ پاسخ به این سوال نمی‌تواند چندان با تردید توام باشد. افراد به دنبال خوشبختی هستند، آنها می‌خواهند خوشبخت شوند و خوشبخت بمانند. در شرایط عادی وقتی درباره وضع و حال و روزمان از ما سوال شود، چیزهای کثیری ذیل عناوین و سرفصل‌های مختلفی بر ما نمایان می‌شود. تکثر خواسته‌ها از سر تفنن یا تنوع‌طلبی نیست. افراد برخوردار و مرفه هم به همان اندازه افراد نیازمند، به نحوی موجه، خواستار خوشبختی هستند. انسان فقط به نان، آب، خواب یا هر چیز دیگری به‌تنهایی نیاز ندارد و به هیچ «یک چیزی» زنده نیست. زنده ماندن حتی وقتی در مضیقه مطلق هستیم باز نیازمند توجه به چیزهایی غیر از آن تک نیاز فوری و فوتی است و اینجا است که مفهوم خوشبختی را می‌توان از دل این تکثر یا تضادهای بالقوه‌شان بازیافت. شرط و وضع خوشبختی هر چه که باشد، بی‌تردید باید وضعی باشد که هر کسی از صمیم جان، آن وضع را وضع «خوب و مناسبی» بداند، وضعی که باید به دنبالش بود.

یگانه مقصودی که برای آن افراد بشر حق دارند به صورت فردی یا جمعی در آزادی عمل هر یک از افراد مداخله کنند صیانت ذات است... یگانه مقصودی که اِعمال قدرت بر هر یک از اعضای جامعه‌ای متمدن را، حتی بر خلاف ارادهٔ او، موجه می‌سازد پیشگیری از صدمه رسیدن به دیگران است. خیر خود شخص، چه خیر جسمانی و چه خیر اخلاقی‌اش، دلیل کافی برای این کار به‌دست نمی‌دهد...یگانه بخشی از رفتار فرد که وی در قبال آن مسئول جامعه است بخشی است که به دیگران ارتباط دارد. در بخشی که صرفاً به خود او مربوط است، استقلال او، از منظر حق، مطلق است. فرد فرمانفرمای خویش است، فرمانفرمای جسم و جان خویش.

این کتاب پیش‌درآمدی است بر انواع مارکسیسم و عمدتاً  برای کسانی نوشته شده است که جداً این فلسفه‌ها را نمی‌شناسند و  تظاهر هم نمی‌کنند که می‌شناسند. همچنین این کتاب برای مطالعۀ افرادی هم هست که با مارکسیسم آشنایند اما بر این باورند که کمونیستها مارکسیسم را دربست بلعیده‌اند پس دیگر نمی‌تواند از آنِ ایشان باشد؛ و نیز برای آنهایی که گرفتار این پندارند که مارکسیسم صرفاً یک ایدئولوژی است، و امروزه دیگر یا به آخر خط رسیده یا باید برسد. این کتاب برای آن گروه هم هست که از سیاست و فلسفۀ سیاسی ملول شده‌اند و در لاک زندگی خصوصی خویش خزیده‌اند ــ یا هرگز از این لاک بیرون نخزیده‌اند. اگر این کتاب بتواند این‌گونه افراد را فقط یک گام به‌ پذیرش وظایف شهروندی تمام‌عیار نزدیک کند، به هدف اساسی خویش دست یافته است.

سی. رایت. میلز پژوهشگری بود که هم دانشگاهيان و هم شهروندان عادي آثارش را مطالعه مي‌كردند. اهمیت زندگی دانشگاهی میلز در این بود كه سعی داشت به رسالت روشنفكری خود صمیمانه وفادار مانده و خلافِ روح زمانه، نماینده‌ی راستین افكار انتقادی زمان خود باشد؛ به همین دلیل از متخصصان علوم اجتماعی كه به‌عنوان مشاور به خدمت بنگاه‌های تبلیغاتی و تجاری درآمده بودند و دانش خود را وسیله‌ی مقاصد آن‌ها قرار داده بودند، ولی در عین حال خود را متخصص «بی‌طرف» می‌نامیدند، سخت خشمگین بود. هنگامی كه به شوروی دعوت شد و به‌عنوان منتقد جامعه آمریكایی مورد احترام قرار گرفت، حتی رهبر وقتِ شوروی نیز از انتقادهای آتشین او مصون نماند.

آلبر كامو

ترجمه: خشايار ديهيمی - شهلا خسروشاهی

آلبر کامو (فرانسوی: Albert Camus; زادهٔ ۷ نوامبر ۱۹۱۳ - درگذشتهٔ ۴ ژانویه ۱۹۶۰). نویسنده،فیلسوف و روزنامه‌نگار فرانسوی بود. او یکی از نویسندگان بزرگ قرن بیستم و خالق کتاب مشهور بیگانه و مقاله جریان‌ساز افسانهٔ سیزیف است.

کامو در سال ۱۹۵۷ به خاطر «آثار مهم ادبی که به روشنی به مشکلات وجدان بشری در عصر حاضر می‌پردازد» برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات شد. آلبر کامو پس از رودیارد کیپلینگ جوان‌ترین برندهٔ جایزهٔ نوبل و همچنین نخستین نویسندهٔ زادهٔ قارهٔ آفریقا است که این عنوان را کسب کرده‌است.همچنین کامو در بین برندگان نوبل ادبیات، کمترین طول عمر را دارد و دو سال پس از بردن جایزهٔ نوبل در یک سانحهٔ تصادف درگذشت.

با وجود اینکه کامو یکی از متفکران مکتب اگزیستانسیالیسم شناخته می‌شود او همواره این برچسب خاص را رد می‌کرد. در مصاحبه‌ای در سال ۱۹۴۵ کامو هرگونه همراهی با مکاتب ایدئولوژیک را تکذیب می‌کند و می‌گوید: «نه، من اگزیستانسیالیست نیستم. هم سارتر و هم من همیشه متعجب بوده‌ایم که چرا نام ما را پهلوی هم می‌گذارند.»

کامو در الجزایر تحت استعمار فرانسه متولد شد. او در دانشگاه الجزیره تحصیل کرد و تا پیش از آنکه در سال ۱۹۳۰ گرفتار بیماری سل شود دروازه‌بان تیم فوتبال این دانشگاه بود. در سال ۱۹۴۹ پس از آنکه کامو از جنبش «شهروند جهانی» گری دیویس جدا شد یک اتحادیهٴ بین‌المللی را تأسیس کرد که آندره بروتون نیز یکی از اعضای آن بود.شکل‌گیری این گروه، به گفته خود کامو، بر اساس «محکوم کردن هر دو ایدئولوژی شکل گرفته در آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی» بود.

در جستجوي ارتباط. هر نوع ارتباط. اگر مي‌خواهم درباره‌ انسان‌ها بنويسم، چگونه خود را از مناظر طبيعي جدا كنم؟ و اگر آسمان يا نور مرا جلب مي‌كند، آيا چشم‌ها و صداهاي كساني را كه دوست مي‌دارم از ياد خواهم برد؟ هر بار عنصري از دوستي يا پاره‌هايي از محبت و عاطفه به من داده مي‌شود، و نه هرگز خود محبت يا عاطفه.