نویسنده :   الکساندر کویره

مترجم :   علیرضا شمالی

الکساندر کویره یکی از برترين تاریخ نگاران علم در سدۀ بیستم است، بی شک درک هم دلانۀ او از اندیشۀ پیشینیان، توانمندی بی مانندش در راه جستن به جهان فکری افرادی چون یاکوب بومه، نیوتن و دکارت و آن گاه، به نقش کشیدن جهان بدان سان که در چشم آن ها جلوه می کرده است، الگوی درخوری برای تاریخ نگاران پس از وی فراهم آورده است. آغاز شیوۀ هرمنوتیکی در تاریخ نگاری علم نیز به او نسبت داده شده است. کویره در تاریخ نگاری درونی علم به محتوای اندیشگی علم می اندیشد و بر این نکته دست می گذارد که هر نظریۀ علمی بر بستری از پیش فرض های مابعدالطبیعی تکیه زده است. برای کویره، دانش نوین آن چنان که در کار کپرنیک، کپلر و نیوتن بیان شده است، وامدار کشف یک روش علمی نوین نیست، بلکه وامدار داد و ستد آدمیانی است که دست اندرکار ساماندهی دانش بوده اند و نگاهی تازه به مابعدالطبیعه است که راه را بر دانش و اندیشۀ مدرن هموار ساخته است. وی بر آن است که بی مدد مابعدالطبیعۀ افلاطونی یا نوافلاطونی علم نوین ممکن نمی باشد. کویره در کتاب حاضر اشاره ای به جنبۀ امکانی و نه ضروری، داد و ستد علم و مابعدالطبیعه دارد. در نظر وی، در فرجام سیر از جهان بسته به کیهان بی کران، این مابعدالطبیعۀ دکارتی بود که با علم نیوتنی پیوند خویشاوندی بست و مابعدالطبیعۀ خداباور نیوتن را، که در پشتگاه فلسفی علم نیوتنی خانه کرده بود، به خوابگاه فراموشی روانه ساخت. در این کتاب هم چنین تاریخچۀ کیهان شناسی با نگاهی به آرای دانشمندانی چون کپلر، نیوتن، دکارت، لایب نیتس و... بیان شده است.

ياكوب بومه (Jacob Boehme) فيلسوف و عارف بنامِ آلمانى بود كه به رغم دوران نسبتاً كوتاه زندگى اش (1575ـ1624) جريان تفكر فلسفى و دينى را در مغرب زمين سخت تحت تأثير قرار داد تا آنجا كه وى را «نخستين فيلسوف آلمانى» ناميده اند و گفته مى شود كه فيلسوفان نام آورى چون هگل، شلينگ، شوپنهاور، نيچه، هارتمن، برگسون، هيدگر، وايتهد و كارل يونگ تحت تأثير جنبه هايى از تفكر او بودند. او زندگى را به سادگى گذراند و از راه پينه دوزى گذران معاش كرد. وى تقريباً با ملاصدرا هم زمان بود و عده اى از اهل نظر به بررسى ويژگى هاى مشترك در تفكر فلسفى و عرفانى اين دو متفكر بزرگ پرداخته اند. دوران زندگى او هم زمان بود با اوج درگيرى هاى مذهبى ميان كاتوليك ها و پروتستان ها و نيز نزاع هاى فرقه اى ميان خود پروتستان ها. وى با نوشتن كتاب هاى طلوعى در سپيده دم (Aurora) و كتاب راهى به سوى مسيح (The Way to Christ) خشم كليساى كاتوليك را برانگيخت و به همين دليل نيز بدعت گذار ناميده شد. مجموعه آثار وى شامل 29 كتاب و رساله منتشر شده است.

شیخ ابو عبداله محمد ابن خفیف بن اسکشفاذ شیرازی یا ابوعبدالله بن خفیف (وفات ۳۷۱ ه‍. ق) که به شیخ الاسلام)، «شیخ المشایخ» و «شیخ کبیر» شهرت دارد. وی از مشایخ و عرفای قرن سوم و چهارم هجری و بنیان‌گذار سلسله خفیفیه بود.