انیس العارفین
کتاب «انیس العارفین» اثری است اخلاقی و دینی که نویسنده در آن، به سبک واعظان واهل منبر، و بر مذاق صوفیانه، به تبیین مقاصد دینی و معارف اهل سلوک پرداخته است. نثر کتاب، روان و شیوا است و می توان آن را نمونه ای از نثر مرسل قرن نهم هجری به شمار آورد. مؤلف کتاب، «فخرالدین علی بن کمال الدین حسین واعظ کاشفی»، متخلص به «صفی»، فرزند «ملا حسین کاشفی سبزواری»، از علماء و واعظان برجسته قرن نهم در شهر هرات است. «انیس العارفین» که برای نخستین بار چاپ می شود، بر اساس سه نسخه خطی (متعلق به کتابخانه مجلس) تصحیح شده است.
ایرانشهر (دو جلدی)
مصور - نقشه خارج از متن
ایرانشهر کتابی دائرةالمعارفگونه که به برخی از مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران پرداختهاست. تألیف ایرانشهر در ۱۳۳۴ شمسی/ ۱۹۵۵ میلادی در شصت و دومین کمیسیون ملی یونسکو به تصویب رسید. پس از اعلام همکاری وزارتخانههای فرهنگ و امور خارجه، دانشگاه تهران و سازمان برنامه، طرح اجرای آن آغاز شد. بعدها دامنهٔ مندرجات این مجموعه توسعه یافت و افزون بر تاریخ سیاسی و فرهنگی، مطالبی نیز دربارهٔ ایران قدیم و جدید در آن فراهم آمد.نویسندگان ایرانشهر، تألیف کتابی جامع را در نظر داشتند که تاریخ ایران را از کهنترین روزگار تا زمان حاضر بررسی کند و با رعایت اختصار به جنبههای علمی، هنری و حوادث سیاسی و اجتماعی آن بپردازد.
ایرانشهر در دو مجلد و چهار باب (کتاب) تدوین شدهاست که در آن از جغرافیای طبیعی و انسانی، تاریخ سیاسی و فرهنگی، سازمانهای اداری و اجتماعی و اقتصاد و عمران سخن به میان آمدهاست. تألیف و طبع این اثر بیش از ۵ سال طول کشید. مجلد اول آن در ۱۳۴۲ و مجلد دوم در ۱۳۴۳ شمسی در تهران به چاپ رسید.
پرداختن به جنبههای مختلف تاریخ و فرهنگ ایران و کوشش برای خلاصهنویسی، سبب شد که ایرانشهر از برخی مباحث تفصیلی و ذکر منابع و مآخذ بینصیب بماند. ناقص و نادرست بودن برخی اطلاعات مذهبی، غیر مستند بون مطالب مربوط به آداب و رسوم و اعتقادات عامیانه و نیز مشخص نبودن مآخذ و استفاده از برخی منابع غیر موثق، از جمله انتقادهایی است که بر ایرانشهر وارد شدهاست.
ایرانویج
ایرانویج یا ایرانویج واژهایست فارسی برگرفته از واژهٔ اوستایی ایرییانم وَئِجه یا ایرییانم وَئِجو (Airyanəm Vaējah ٬ Airyanəm Vaējō) به معنی «سرزمین ایرانیان» یا «بنگاه و پایگاه اصلی ایرانیان» و نام اسطورهای سرزمینی است که ایرانیان در آغاز در آن میزیستند. برخی از دانشمندان بر این عقیده هستند که ایرانویج به منطقه (ترشیز کهن) برمیگردد. همینطور سرو ترشیز که در اوستا هم از آن نام برده اند که به دست حضرت زرتشت کاشته شده است می تواند دلیل محکمی بر صحت این مسئله باشد. این واژه در زبان پهلوی به «ایرانویج» تبدیل شده است. خود این واژه ایرانویج واژه مرکبی است که از دو جزء ترکیب یافته است. بخش نخست آن ایران و بخش دوم آن ویج است و «ویج» به معنی تخمه و نژاد است و در زبان فارسی بیج از این ریشه است. از اینرو ایرانویج به معنی نژاد و تخمه ایرانیهاست.
ترجمه و قصه های قرآن از روی نسخه موقوفه بر تربت شیخ جام
بسعی و اهتمام : یحیی مهدوی / مهدی بیانی
ترجمه و قصههای قرآن از روی نسخه موقوفه بر تربت شیخ جام مبتنی بر تفسیر ابوبکر عتیق نیشابوری به سعی و اهتمام یحیی مهدوی (1287-1379ش) و مهدی بیانی (1285-1346ش) فراهم و در سال 1338ش به طبع رسیده است. تفسیر ابوبکر عتیق بن محمد هروی نیشابوری مشهور به «تفسیر سور آبادی» از تفاسیر کهن قرن پنجم هجری است.
زندگی شاه عباس اول (۵جلدی)
زندگی و جهان اینشتین
سفرنامه خاطرات کاوشهای باستان شناسی شوش (۱۸۸۶-۱۸۸۴)
سه فیلسوف غرب: بیکن، هابز، اسپینوزا
در این کتاب به زندگینامه، عقاید و افکار و آثار سه فیلسوف غرب پرداخته میشود. «فرانسیس بیکن»، فیلسوف انگلیسی که بسیاری وی را محور اصلی تحول فکری در قرون وسطا میدانند؛ «تامس هابز» از فیلسوفان سیاسی برجسته انگلستان که به واسطه کتاب «لواتیان» شهرت یافت و «باروخ بندکیت اسپینوزا»، فیلسوف مشهور هلندی با اصالت یهودی پرتغالی و از بزرگترین خردگرایان و جبرگرایان فلسفه قرن هفدهم، سه فیلسوف معرفیشده در کتاب هستند.
طبقات الاطباء و الحکماء
قلاع اسماعیلیه در رشته کوههای البرز
از جنبشهائی که در تاریخ کشورهای اسلامی از لحاظ قدرت نظامی و نفوذ فکری و سرعت بسط کم مانند است، جنبش مذهبی اسماعیلیه است. این جنبش مدت چندین قرن اکناف قلمرو عباسیان را آشفته می کرد و داعیان اسماعیلی هر روز گوشه ای از متصرفات عباسیان را علیه ایشان برمی انگیختند. کار این جنبش به جائی رسید که یکی از حکومتهای مقتدر و نیرومند قرون اولیه اسلامی یعنی سلسله فاطمیان مصر را به وجود آورد.
قلعههای اسماعیلیه- قلعه آتشگاه
- قلعه الموت
- کوه قلعه، فردوس
- قلعه کل حسن صباح
- قلعه دختر، فردوس
- قلعه دختر، بردارود
- قلعه لمبسر
- قلعه کوه قائن
- قلعه میمون دژ
- قلعه دژ کوه
- قلعه مصیاف
- قلعهٔ شاهدژ در نهبندان، زیرکوه، اصفهان، سمنان، شاهرود و در مجموع حدود دویست قلعه
لغتنامه دهخدا دوره کامل (۱۵جلدی) (قطع رحلی کوچک)
لغتنامهٔ بزرگ دهخدا کتابی جامع شامل شرح و معنی واژگان زبان فارسی است. این لغتنامه، بزرگترین و مهمترین اثر علیاکبر دهخدا است، که بیش از ۴۰ سال از عمر او صرف آن شد. لغتنامهٔ دهخدا معنی، تفسیر، و شرح تاریخیِ شمار قابل توجهی از وامواژههای عربی که وارد فارسی شدهاند را نیز داراست.
لغتنامهٔ بزرگ دهخدا شامل بخش بزرگی از واژگان ادبی زبان فارسی، با معنای آنها و نیز کاربردشان در شعرها است. با وجود این، این لغتنامه فاقد بخش اعظم واژگان علمی و فنی فارسی است که بیشتر در دهههای پس از تألیف لغتنامه به حوزهٔ زبان فارسی وارد شدند. نسخهٔ چاپی فعلی لغتنامه ۶۷۲۶۵ صفحهٔ سهستونیِ قطع رحلی با حروف ریز دارد.
لغتنامه دهخدا دوره کامل (۱۶جلدی)
لغتنامهٔ بزرگ دهخدا کتابی جامع شامل شرح و معنی واژگان زبان فارسی است. این لغتنامه، بزرگترین و مهمترین اثر علیاکبر دهخدا است، که بیش از ۴۰ سال از عمر او صرف آن شد. لغتنامهٔ دهخدا معنی، تفسیر، و شرح تاریخیِ شمار قابل توجهی از وامواژههای عربی که وارد فارسی شدهاند را نیز داراست.
لغتنامهٔ بزرگ دهخدا شامل بخش بزرگی از واژگان ادبی زبان فارسی، با معنای آنها و نیز کاربردشان در شعرها است. با وجود این، این لغتنامه فاقد بخش اعظم واژگان علمی و فنی فارسی است که بیشتر در دهههای پس از تألیف لغتنامه به حوزهٔ زبان فارسی وارد شدند. نسخهٔ چاپی فعلی لغتنامه ۶۷۲۶۵ صفحهٔ سهستونیِ قطع رحلی با حروف ریز دارد.
مجموعه آثار فارسی احمد غزالی
احمد بن محمد غزالی
به اهتمام: احمد مجاهد
هیچ لذت در آن نرسد که عاشق، معشوق را بیند به حکم وقت و [معشوق] از عشقِ عاشق غافل و نداند که او ناگزیر آن [است]. او [عاشق] آنگاه در او [معشوق] خواهش و زاری میکند و سوال و تضرّع و ابتهال. اگر دیرتر جواب دهد یا دیرتر اجابت رود، میدان که از آن حدیث شرب میخورد و لذتی عظیم یابد اما تو ندانی. (سوانح العشاق احمد غزالی - فصل ۵۶ - ص ۱۵۹)
مجدالدین ابوالفتح احمد بن محمد غزالی (۴۵۲–۵۲۰ ه.ق)، برادر کوچکتر ابو حامد محمد غزالی و از بزرگان اهل سنت بود. کنیه وی ابوالفتوح، والقابش مجدالدین، زین الدین و حجتالاسلام بود. تاریخ و محل تولد او در منابع ذکر نشده، اما چون زندگی و تحصیلات این دو برادر به هم نزدیک بوده، براساس تاریخ و محل تولد محمد، احتمالاً احمد نیز در طابران طوس و دو سه سالی پس از برادرش محمد، در۴۵۲ یا ۴۵۳ به دنیا آمدهاست. وی یکی از فقهای بزرگ شافعی سدهٔ پنجم هجری و زادهٔ شهر توس بود. او هم چنین از بزرگترین عارفان و صوفیان عصر خود بود و اثر بزرگ وی سوانح العشاق نیز در همین باب تألیف شدهاست. این کتاب بزرگانی چون عراقی و عبدالرحمان جامی را تحت تأثیر قرار دادهاست. احمد، مانند برادرش، تحصیلات مقدماتی خود را در فقه به پایان رساند و هنوز جوان بود که به تصوّف گرایید.
محیی الدین بن عربی چهره برجسته عرفان اسلامی
مرآه البلدان (۴ جلدی در ۳ مجلد)
با تصحیحات و حواشی و فهارس به کوشش: دکتر عبدالحسین نوائی و میرهاشم محدث
مرآت البلدان کتابى است به زبان فارسى، نگاشته محمدحسن خان اعتمادالسلطنه ملقب به صنیع الدوله، از رجال علمى - سیاسى عهد ناصرى که به شرح شهرها و قرى و قصبات. در جلد اول مرآت البلدان فرهنگ جغرافیای بلاد و قرای ایرانست و بیشتر احساسش روی معجم البلدان یاقوت حموی است و از حروف ( الف ) تا ( تاء) و بلکه شهر طهران را شامل است. مؤلف بعد از آنکه به طهران رسیده به مباحث جغرافیایی خاتمه داده و کتاب خودرا با تاریخی از دوره سلطنت ناصر الدین شاه دنبال کرده است.
فی الواقع مقصود کلی، نوشتن جغرافیای حالیه نبود؛ زیرا که برای اقدام این عمل، اسباب و تدارک ضرور و لازم و مدت متمادی طول میکشید؛ بلکه مراد اصلی از تالیف این کتاب، نوشتن تاریخ شهرها و حوادث عظیمه که در ازمنه قدیم روی داد و... برخی در بیان اهمیت این کتاب از آن به عنوان آیینه شهرها نام برده و آن را یکی از سودمندترین کتابهایی که در عصر ناصری به زبان فارسی نگاشته شده است و نخستین کوشش به شیوه نوین در تدوین یک جغرافیای تاریخی در ایران به شمار آوردهاند.
مزدیسنا و ادب پارسی (۲جلدی)
نویسنده: دکتر محمد معین
محمد معین به عنوان نخستین فارغالتحصیل دوره دکترای ادبیات فارسی در ایران شناخته شده . عنوان کتاب پایاننامه دکتر معین، «مزدیسنا و تاثیر آن در ادبیات پارسی» است. ( دکتر محمد معین به زبان های اوستایی، پارسی باستان، پهلوی، عربی، فرانسوی، انگلیسی، آلمانی، لاتین و سانسکریت آشنایی داشت).
استاد پور داوود، در مقدمه کتاب «مزدیسنا و تاثیر آن در ادبیات پارسی» می گویید: نگارش کتابی که رشته ی ادبیات فارسی را به ادبیات مزدیسنا پیونددهد- کوششی است که تا کنون در ادبیات فارسی سابقه نداشته . چنین خدمتی باید به دست کسی صورت می پذیرفت که با ادبیات فارسی و ادبیات مزدیسنا نیز آشنایی داشته باشد. دکتر معین، که من گواه کار دشوار ایشان بودم بخوبی می دانم که در هنگام هشت سال چه رنجی سر اینکار بردند تا چنین گنجی اندوختند. گذشته از کار و کوشش که مشخصه ایشان است، چنین تالیفی بدون ذخیره علمی و شوق سرشار صورت نمی پذیرفت.ص(11)
به رنج اندر آری تنت رواست/که خود رنج بردن به دانش سزاست. به رنج اندر است ای خردمند گنج/نباید کسی نابرده رنج(فردوسی)
مطبوعات سیاسی ایران در عصر مشروطیت
عبدالرحيم ذاكرحسين
مطالب این کتاب در یک پیشگفتار و چهار قسمت (چهار مرحله مشروطیت) تدوین شده است. در قسمت اول که از مجلس اول شروع شده و به مجلس موسسان ۱۳۰۴ می رسد، از رویدادهای خارجی و داخلی کشور در نظام سیاسی و مجلس و مطبوعات به ترتیب وقوع و به تفصیل سخن گفته شده است. در قسمت دوم که به شهریور بیست ختم می شود جز درباره قانون مطبوعات آن هم به اختصار بحثی نشده است. در قسمت سوم که به نیمه اول سال ۱۳۳۲ ختم می شود، بیشتر به قوانین موثر در وضع مطبوعات و وقایع موثر در سرنوشت سیاسی کشور اشاره شده است و در قسمت چهارم هم که بخش اول آن تا سال ۱۳۴۲ به درازا کشیده شده، جز از مجلس (شورای ملی) و قانون مطبوعات و تاثیر آن قانون بر مطبوعات سخنی نرفته است و در بخش دوم این قسمت که تا ۲۲ بهمن ۵۷ به درازا می کشد با تفصیل بیشتری سخن به میان آمده است. در سخن پایانی کتاب هم از کیفیت مجلس و دلایل اثبات به هم پیوستگی مجلس و مطبوعات در طی دوران مشروطیت و جریان سیاسی که حاکم بر مشروطیت و به طور کلی سرنوشت کشور بوده، مطالبی بیان شده است. سرفصل های کتاب حاضر شامل موضوعات زیر است: ـ پیشینه قدرت های سه گانه در جامعه ایران و نقش هر یک در نهضت مشروطیت ـ نیمه نخست از مرحله اول مشروطیت (مرحله اول مشروطیت ۱۲۸۵ تا ۱۳۰۴) ـ نیمه دوم از مرحله اول مشروطیت ـ مشروطیت در عصر رضاشاه پهلوی (مرحله دوم مشروطیت ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰) ـ مرحله سوم مشروطیت (۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲) ـ مجلس سیزدهم قانون گذاری و مطبوعات و احزاب سیاسی ـ مجلس چهاردهم قانون گذاری ـ نهضت ضد تجزیه آذربایجان ـ مجلس پانزدهم ـ مجلس شانزدهم قانون گذاری ـ مجلس هفدهم قانون گذاری ـ نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران ـ نیمه اول از مرحله چهارم مشروطیت (۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷)