گاندی: سرگذشت مهاتما گاندی-داستان تجربه های من با راستی
گرگ و میش هوای خردادماه
در این میان، شایعاتی در مورد محتوای اخطار مهاجرانی به یزدان‌پناه [صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول روزنامه‌ی آزاد] در این‌جا و آن‌جا پخش شد؛ از جمله این‌که زیدآبادی چریک است. و یا این‌که او با سپردن سردبیری روزنامه‌اش به من، گوشت را به دهان گربه داده است. یزدان‌پناه اما همچنان از افشای آنچه بین او و مهاجرانی رد و بدل شده بود، خودداری می‌کرد. غروب آن روز او با حالتی غمزده به من گفت که به دادگاه انقلاب احضار شده و پس از حضورش در آن‌جا، قاضی مقدس با او محترمانه برخورد نکرده است. یزدان‌پناه اضافه کرد که احضاریه‌ای هم برای من روی میز قاضی مقدس دیده است. من تا آن زمان چنان در کار روزنامه غرق شده بودم که حتی متوجه فضای اطرافم نمی‌شدم. توضیح یزدان‌پناه درباره‌ی احضارش به دادگاه انقلاب، مرا به خود آورد. از او پرسیدم که آیا برای برکناری من تحت فشار است؟ او به گونه‌ای ابهام‌آمیز ماجرا را شرح داد و من از سخنان او چنین برداشت کردم که مهاجرانی او را تهدید کرده است که یا مرا از سردبیری کنار بگذارد و یا این‌که روزنامه توقیف خواهد شد. مهاجرانی البته این را هم گفته بود که منظورش منع حضور کامل من در روزنامه‌ی آزاد نیست و می‌توانم عضوی عادی از تحریریه‌ی آن باشم.
گروندریسه
کارل مارکس
ترجمه: کمال خسروی . حسن مرتضوی
در گروندریسه مارکس ضمن اشاره به این مطلب که تولید و توزیع و مبادله و مصرف (این چهار تا)، اعضای مختلف یک کلّیت هستند، به تجزیه و تحلیل مسائل اقتصادی می‌پردازد
در گروندریسه مارکس به کار الینه و بیگانه شده هم اشاره دارد. کاری بیگانه از محصول خود، بیگانه از قابلیت انسان برای فعالیت آزادانه و آگاهانه، و همچنین بیگانه از انسان‌های دیگر.
به قول «اریک هابسبام» گروندریسه «دربرگیرندهٔ تحلیل‌ها و دریافت‌هایی است که بررسی مارکس از سرمایهداری را بسیار فراتر از قرن نوزدهم می‌برد. به عصر و جامعه‌ای که تولید دیگز نیازمند کار توده‌ای نیست. عصر اتوماسیون، عصر امکان فراغت و استحاله از خود بیگانگی.
در گروندریسه که در واقع رئوس مطالب، طرح کلی و پایه آثار دیگر مارکس به‌شمار می‌رود به موارد شش‌گانه زیر اشاره شده‌است: تولید، تجارت، ازخودبیگانگی، نیروی کار، توسعه فناوری و انقلاب کمونیستی. البته در کتاب مزبور اشاراتی هم به ماتریالیسم تاریخی، تناقضات زیست‌محیطی، سوسیالیسم، تکنولوژی و اتوماسیون… شده‌است. در پرتو گروندریسه، می‌توان به بازاندیشی کتاب سرمایه دست زد.
مارکس در گروندریسه، نگرش خود دربارهٔ مسئله شناخت را با حاشیه نویسی بر نگاه پیچیده هگل به شناخت تدوین نموده و مطابق نگاه هگل ادعا می‌کند ما نمی‌توانیم پدیده‌های اقتصادی را به‌طور مستقیم درک کنیم.
باید آنها را به‌طور غیر مستقیم و از طریق مقوله‌های اقتصادی مورد استفاده در اقتصاد سیاسی مدرن بفهمیم. بعبارت دیگر روش درک آنها بر خلاف روش درک شرایط ساختار ذهنی است که در قالب تغییرات اجتماعی جهانی، رخ می‌دهند.
گروندریسه القای شیوه تولید سرمایهداری را هم به بحث می‌گذارد امّا مقصودش صرفاً القای مالکّیت خصوصی وسائل تولید نیست. شیوه جدیدی از کار و زندگی را مّد نظر دارد.
گروندریسه که بین سالهای ۱۸۵۷ و ۱۸۵۸ میلادی نوشته شده، نخستین طرح مقدماتی مارکس در نقد اقتصاد سیاسی و بنابراین، طرح اولیه کار بر روی کتاب کاپیتال (سرمایه) است. گروندریسه دربرگیرنده نظرات مارکس در مورد موضوع‌های بیشماری است که او آنها را در جای دیگر بحث نکرده‌است.
گزارش بانک جهانی (دلایل مناقشه ایران و شرکت نفت ایران-انگلیس)
گزارش بانک جهانی
ترجمه هما كریمی راد
این كتاب تحلیلی است محرمانه كه با تشدید بحران میان ایران و شركت نفت ایران ـ انگلیس، به دست كارشناسان بانك جهانی در سال 1331 انجام گرفته است و آنها بر نكات بسیار عمیق تكیه كرده‌اند، از جمله حق اعمال حاكمیت ایران بر صنعت نفت خودش و انتقاد از رویه‌های اجرایی شركت نفت. شاید به همین دلیل بود كه چنین تحلیل ارزشمندی می‌بایست به مدت 60 سال در بایگانی محرمانه بانك جهانی پنهان بماند! اطلاعات ارزشمندی كه در متن تحلیل و پیوست‌های مختلف آن آمده است، روند طولانی برخورد ظالمانه شركت نفت با دولت ایران را آشكار می‌سازد و نشان می‌دهد كه قدرت مالی و شبكه درهم تنیده امپراتوری نفتی شركت، همگی بر پایه منافع سرشار حاصل از نفت ایران بنا شده است، در حالی كه ایران خود به این منابع مالی نیاز حیاتی داشت و توسعه همه جانبه‌اش در گرو برخورداری از منابع مالی لازم بود.
این گزارش بی‌طرفانه آن هم از جانب نهادی بین‌المللی، بیانگر رویكرد استعماری شركت و در واقع كشوری است (انگستان و حامیانش) كه مانع عظیمی در برابر بالندگی و پیشرفت ایران پدید آوردند و همچنان می‌بایست پاسخگو باشند.
كتاب در هفت فصل تنظیم شده است: مقدمه و خلاصه موضوع، امتیاز دارسی و اجرای آن، بهره‌برداری از منابع ایران با اعمال سیاست استعماری، تأكید مجدد بر حاكمیت ایران، مشكلات بازیابی تولید پس از ملی شدن، نتیجه‌گیری و پیوست‌های شش گانه.
گفتارها
نيكولو ماكياولی
ترجمه: محمدحسن لطفی
عده‌اي معتقدند «شهریار» از ميان آثار متعدد ماکیاولی، اصلی‌ترين آنها محسوب نمي‌شود، بلكه «گفتارهایی در باب ده کتاب اول تاریخ تیتوس لوی» يا همان «گفتارها» را بايد كتاب اصلي‌اش به شمار آورد.
او در اين كتاب به شرح انديشه‌ها و عقايدش در باره تمامي موضوعات سياست نظير سياست داخلي و خارجي و نظام حكومت، زمينه‌هاي قدرت حاكمه، قانون اساسي و جنگ پرداخته است.
ماكياولي در اين كتاب با ذكر مثال‌هاي تاريخي و واقعيات روزمره، به نقش قدرت در سياست پرداخته، استقلال قوانين سياست از قواعد اخلاقي را از امور ضروري معرفي مي‌كند.
او در آغاز هر فصل از اين كتاب كه سند پايه‌گذاري علم سياست بر اساس روش استقراست، يكي از وقايع تاريخ روم را از كتاب «تيتوس لي‌ويوس» روايت كرده، نظريات سياسي‌اش را مانند ملاحظاتي بر آن واقعه باز مي‌نمايد.
اين انديشمند نامدار ايتاليايي که دنيا را واجد اصالت مي‌دانست و قدرت را مهم‌ترين اصل در دنيا برمي‌شمرد، هدفش از نوشتن كتاب «گفتارها» را پي بردن به عوامل و مولفه‌هايي مي‌داند که در آن دوران منجر به شكل‌گيري و تحكيم موقعيت مسلط، چيره و برتر امپراتوري روم باستان شدند.
كتاب نخست اين فيلسوف سياسي ايتاليايي قرن شانزده «شهريار» نام دارد كه چهره زمامدار مطلوب و مورد نظر ماكياولي را به تصوير كشيده، رهنمودهاي سرکوب مردم برای حفظ قدرت و تظاهر به اخلاق و آزادی و مردم‌داری را بيان مي‌كند.
کتاب «گفتارها»ي او درباره آزادی و فضايل آن است. ماکیاولي در اين کتاب از جمهوری روم و آزادی‌های آن و از حق مردم برای تصمیم‌گیری در امور سیاسی و مدنی دفاع كرده است. به همين دليل عده‌اي معتقدند كتاب «گفتارها» نشانگر تحول ماكياولي و در تناقض با كتاب نخست اوست. نكته قابل توجه ديگر اين كه ماكياولي نوشتن «گفتارها» را پيش از «شهريار» آغاز كرد، اما به اين دليل كه نوشتن كتاب زمان زيادي نياز داشت، به طور موقت آن را كنار گذاشت و مشغول نوشتن «شهريار» شد.
گفتمان چپ در ایران
جنبش و گفتمان چپ در ایران ابتدا نه در تقابل با سرمایهداری، بلکه در مقابل فئودالیسم و در حمایت از کارگران بخش‌های غیرصنعتی شکل گرفت، زیرا اساساً نه نظام سرمایهداری شکل گرفته بود و نه طبقه کارگر صنعتی.
جامعه ایران پیش از این و در طی قرن‌ها، جنبش ضدفئودالی را به نمایندگی مزدکیان، خرم‌دینان، شیعیان و... تجربه کرده بود.
گفتمان چپ با تأسیس «حزب عدالت» در قفقاز و مستقر شدن بلشویک‌ها در روسیه رنگ کمونیسم به خود گرفت. حزب عدالت به «حزب کمونیست ایران» تغییر نام داد و تداوم‌بخش این گفتمان در چارچوب مارکسیستی‌ـ لنینیستی شد.
در پی زوال این حزب در دوره رضا شاه، گفتمان چپ ایران در این مقطع به ابتکار تقی ارانی، نه در چارچوب فعالیت حزبی، بلکه با انتشار مجله «دنیا» و پایه‌گذاری یک محفل روشنفکری ادامه حیات داد.
گفتمان چپ در این مقطع به جای ترویح نگاه حزبی به مارکسیسم، در پی بسط مسائل تئوریک و به جای مخاطب قرار دادن طبقات فرودست، در صدد شناساندن آن به اقشار تحصیلکرده و روشنفکر بود.
گیتا دختر کولی
حکیم الهی نویسنده کتاب های تحقیقی موفقی چون یادداشتهای یک دیکتاتور , با من به دار المجانین بیائید, با من به شهر نو بیائید, با من به زندان بیائید,گیتا دختر کولی,از شهر نو تا دادگستری سعی نموده در سالهای دهه، سی، چهل و پنجاه در زمینه مطالعات اجتماعی و جامعه شناسی ناهنجاری ها و مشکلات مردمی از دید اجتماعی و جامعه شناسی آنچه که در بهترین دانشگاه بزرگ جهان آموخته و تدریس نمود در کشور مکتوب نماید.
لنین در زوریخ
لنین چهره استثنایی و بی نظیری بود. او فرقه کمونیستی-بلشویکی- را بنیان گذاشت و آن را به حزبی مبدل کرد باعث ایجاد انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ شد تا نخستین حکومت سوسیالیستی جهان اعلام موجودیت کند. هستهٔ مرکزی حکومتی که لنین به وجود آورد چیزی بود که نهایتاً به اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی تبدیل شد که به رغم همه مشکلات و موانع دوام آورد. لنین و رهبران کمونیست کشور، روسیه را از جنگ جهانی اول بیرون کشیدند و در جنگ داخلی پیروز شدند.
