نام نویسنده : عباس میلانی

اینکه یکی از نخست‌وزیران رژیم پهلوی شیفته‌ی ادبیات بود و خواننده پر و پا قرص شاعران بزرگ فرانسوی به شمار می‌رفت ، اینکه هویدا علاقه‌ی خاصی به جمع‌های روشنفکری داشت : صادق هدایت ، صادق چوبک و ابراهیم گلستان از دوستان نزدیکش بودند ، همه و همه نشان می‌دهد که او آدم خاصی بود. اگر چه این خاص بودن با انگِ همجنس‌گرایی و بهایی‌ بودن هویدا همواره تکفیر می‌شد، اما میلانی جنبه‌های دیگری از زندگی خاص هویدا را تصویر می‌کند. او در میان مجموعه‌ای از کارگزاران سلطنتی که آلوده به فساد اقتصادی بودند، کمتر علاقه‌ای به مکنت داشت. از طرف دیگر او علاقه‌ی چندانی به قدرت نیز نداشت و یا به قول ابراهیم گلستان ، چنین وانمود می‌کرد.

اما تمام ویژگی‌های منحصر به فرد هویدا، به هیچ وجه توجیه‌کننده‌ی عملکرد او در دوران نخست‌وزیری نیست. نکته‌ای که بی‌عملی هویدا را بغرنج ‌تر می‌کند (اگر فرض کنیم که خود نقشی در فساد مالی و حکومتی دربار نداشت) همین ویژگی‌های مثبت او بود. اگر ذهن فعال جامعه ، در نگاهی کلان‌نگرانه انفعالِ کارگزارانی را که همچون هویدا باسواد نبودند بپذیرد ؛ قطعاً به سختی قادر خواهد بود که تسلیم هویدا را در قبال استبداد محمدرضاشاه قبول کند. هویدا در این زمینه نیز در بین سیاستمداران در اقلیت بود. او سرسپرده بود و می‌دانست که سرسپرده است و از آن مهم‌تر معنای استقلال را می‌فهمید و این مساله‌ی کوچکی نیست.

محترم میرعبدالله یانی و هادی پاکزاد

«نامه‌های زندان» مروری است بر خاطرات محترم میرعبدالله یانی و هادی پاکزاد؛ نامه‌هایی عاشقانه میان این دو، یکی که برای مدت 10 سال به جرم اقدام علیه امنیت کشور محکوم و زندانی شده و دیگری که به ظاهر آزاد است، اما در واقع او هم محکوم است تا پرتوان و بردبار با تمام مشقت‌ها و چالش‌های دشوار و سخت پیش‌رو درگیر شود.

در این نامه‌ها این دو بی‌پروا از عشق و علاقه نسبت به یکدیگر بسیار می‌گویند، و در عین‌حال نکات قابل‌توجه بسیاری به چشم می‌خورد، آنها تمام تلاش‌شان را می‌کنند تا در شرایط موجود رنج‌ها را با شادی معاوضه کنند. در خلال این نامه‌ها زندگی است که جریان دارد. در یکی از شب‌های سرد زمستان هادی از زندان شهربانی اصفهان برای همسرش که در انتظار تولد فرزندشان است، می‌نویسد:«اگر کوچولو نیمه‌شب هوس کند تو را از این رنج 9 ماهه برهاند، چطور خواهد شد؟ آخر من که پیش تو نیستم تا فدایت شوم…»...

کتاب، گزیده‌ی نامه‌های ردوبدل‌شده بین پدر و مادر من در دهه‌ی ۵۰ شمسی، در اوج مبارزات علیه رژیم پهلوی. پدر زندانی تبعیدی در عادل‌آباد شیراز و برازجان و مادر، معلم در تهران و اصفهان و بابکی که در ایام کودکی از این وقایع تأثیر می‌پذیرفت و امروز در بین ما نیست.

نقل از توییتر مزدک پاکزاد