طوفان در مرداب
در قلب اروپا طوفانی برپاست که به برانداختن نظم کهن پیش میآید، نظمی که بر پیهای لرزانش کلیسای بزرگزمینداران و بزرگمالکان کلیسا به پیشگیری فاجعه دست به دست یکدیگر میدهند اما با همین دستِ یاری، هر کدام دیگری را به کام طوفان میکشند. عصر روشنایی و خرد است، دورانیست که اروپای «دایرةالمعارف» واپسین مردهریگ پدران قرون وسطی را به تاریکی سردابهٔ کلیساها میسپارد و آنها را «گنجینه» میکند، تا هم از دستبردشان جلو بگیرد و هم از این که دوباره دستاویز شوند.
در این هنگامهٔ آشفتگی خوابها، در این برخوردگاه گذشته و آینده بر این برهوت خفته چه خواهد گذشت؟ اگر دری به روی نظم نوین بازکردنی باشد آن را چه کسی خواهد گشود؟
عشق رمانتیک
عشق رمانتیک همان است که ما بهعنوان دلباختن به کسی دیگر یا دلباختهٔ او بودن میشناسیم.
کتاب عشق رمانتیک افسانۀ تریستان وایزولت، یکی از نخستین افسانههای عاشقانه را بازگو میکند و از آن بهعنوان مرجعی برای توصیف جوهر و معنای عشق رمانتیک استفاده میکند.
رابرت ای. جانسن، با استفاده از دیدگاههای یونگ، از بسیاری از عقاید ناخودآگاه مشترک بین زن و مرد دربارۀ عشق پرده برمیدارد و نشان میدهد که: چطور این گرایشها بهطور سَمبولیک در افسانۀ تریستان بیان شدهاند، و دروغ چطور تصورات ما را از افسانههای عشقی در هم میشکند. سپس بهنحوی دلنشین دوباره تعریف میکند که عشق چه باید و چه میتواند باشد.
عنصر نامطلوب
غائلۀ هایدگر
ریچارد وُلین
مترجم: فرهاد سلیماننژاد
غائلهٔ هایدگر به مناقشهٔ پرشور و مجادلهانگیزی اطلاق میشود که از دههٔ ۱۹۵۰ بر سر حمایت مارتین هایدگر از رژیم هیتلر درگرفت و تا امروز ادامه یافته است و احتمالاً تا آیندهای نامعلوم ادامه خواهد یافت. صرفنظر از جایگاه هایدگر در تاریخ فلسفه که عدهای آن را با جایگاه افلاطون و ارسطو و کانت و هگل همتراز دانستهاند، اهمیت غائلهٔ هایدگر به وزن و اعتبار علمی بالای کسانی بازمیگردد که در آن حضور داشتهاند. یورگن هابرماس، هانس گئورگ گادامر، کارل لوویت، هربرت مارکوزه، هانا آرنت، تئودور آدورنو، و هانس یوناس تنها فهرست کوتاهی از اسامی این چهرهها است.
ویراستار کتاب حاضر، ریچارد ولین، که خود به اعتبار نگارش آثار متعددی همچون سیاست هستی: اندیشهٔ سیاسی مارتین هایدگر در دههٔ ۱۹۹۰ از چهرههای متأخر حاضر در غائلهٔ هایدگر است، تصویری کلی از روند این مناقشه به دست داده است.
فروپاشی (چگونه جوامع راه فنا یا بقا را بر می گزینند)
جرد دایمون
مترجم: فریدون مجلسی
علاوه بر آثار علمی و مقالات در زمینههای محیط زیست (بومشناسی) و پرنده شناسی، دایموند نویسندهٔ چندین کتاب علمی رایج (عام) است که به سبب کاربرد انواع رشتهها، اغلب فرای آنچه او رسماً تحصیل کردهاست، شناخته میشوند.
اولین کتاب او سومین شامپانزه (۱۹۹۱)، تکامل انسان و ارتباط آن با دنیای مدرن را بررسی کرده و از انسان شناسی، زیست شناسی تکاملی، ژنتیک، بوم شناسی، و زبان شناسی الهام گرفتهاست. این کتاب با استقبال خوبی توسط منتقدان روبه رو شده و برنده جایزه Rhone-Poulenc در زمینه کتب علمی و جایزه کتاب لس آنجلس تایمز شدهاست. در سال ۱۹۹۷، او کتاب دومش به نام چرا رابطه جنسی لذت بخش است؟ را در باب تمایلات جنسی انسان و باز با الهام از مردم شناسی، بوم شناسی و زیست شناسی تکاملی به تحریر درآورد.
سومین و شناخته شده ترین کتاب او (اسلحه، میکروب و فولاد)، در سال ۱۹۹۷ منتشر شد. در این کتاب، دایموند به دنبال توضیح سلطهی مردمان ساکن اوراسیا در طول تاریخ بر مردمان دیگر مناطق جهان است. با استفاده از شواهدی از بوم شناسی، باستان شناسی، ژنتیک، زبانشناسی و مطالعات موردی مختلف تاریخی، او استدلال میکند که شکاف در قدرت و فناوری بین جوامع بشری انعکاسی از تفاوت نژادی یا فرهنگی نیست، بلکه سرچشمه تفاوت در تفاوت خصوصیات محیط زیستی (جغرافیایی) است که توسط یک پروسه بازخورد مثبت تقویت میشود. در نتیجه، جغرافیای اوراسیا مزیتی ذاتی به نژادهای مختلط اروپایی و آسیایی نسبت به جوامع قارههای دیگر دادهاست که این امر آنها را قادر به تسلط یا تسخیر سرزمینهای دیگر کردهاست. اگرچه برخی نمونههای خاص در این کتاب، و جبر جغرافیایی منسوب به آن، مورد انتقاد واقع شدهاند، این کتاب پر فروشترین کتاب شدهاست و جوایز متعددی از جمله پولیتزر در کتب علمی، Aventis برای کتب علمی، و جایزه فی بتا کاپا در علوم را دریافت کردهاست. انجمن جغرافیای ملی نیز یک مستند تلویزیونی بر اساس این کتاب در سال ۲۰۰۵ تولید کردهاست.
تازه ترین کتاب دایموند، فروپاشی (چگونه جوامع راه فنا یا بقا را بر می گزینند)، به بررسی طیف وسیعی از تمدنهای گذشته در تلاش برای شناسایی چرایی سقوط و یا توفیق آنها میپردازد و آنچه را جوامع معاصر میتوانند از این نمونههای تاریخی فرا بگیرند بررسی میکنند. در این کتاب جوامع قدیمی نورس (وایکینگها) و اسکیموها از گرینلند، مایا، آناسازی، مردم بومی راپا نویی (جزیره ایستر)، ژاپن، هاییتی، جمهوری دومینیکن، و ایالت مونتانای امروزی مورد بررسی قرار میگیرند.
فروید
جاناتان لیر
ترجمه: مجتبی جعفری و علیرضا طهماسب
جاناتان لیر، فیلسوف و استاد ممتاز دانشگاه شیکاگو و برندهٔ جایزۀ «دستاورد ممتاز بنیاد اندرو ملون» در ویراست دوم این کتاب اندیشۀ فروید را سراسر شرح میدهد و ارزیابی میکند، آنهم با تمرکز بر حیطههایی از فلسفه که گفته شده فروید تأثیری پایدار بر آنها داشته است؛ از جمله فلسفۀ ذهن، ارادۀ آزاد و تعیّنگرایی، عقلانیت، ماهیت «خود» و ذهنیت، اخلاق و دین. همچنین به شماری از مسائل و مباحث عمیقتری هم پرداخته که فروید با آن دست به گریبان بوده و اهمیت فلسفی آنها را با مهارت بسیار به تصویر کشیده است: میل جنسی آدمی، ناهشیار، رؤیا و نظریۀ انتقال.
فیلسوفان علاقهمند به روانکاوی این کتاب را دستاوردی عظیم خواهند یافت. بسیاری از استادان ادبیات و تاریخ اندیشه نیز که به تدریس فروید اشتغال دارند، آن را خواهند خواند و با شور و اشتیاق به بحث خواهند نشست.
ریچارد رورتی، دانشگاه استنفورد، امریکا
اگر بنا باشد به این پرسش پاسخ دهم که درمیان روانکاوان معاصرچه کسی برای نگارش درآمدی بر فروید در مقام فیلسوف شایستهتریناست، انتخابم کسی نخواهدبودجز جاناتان لیر.
اسلاوُی ژیژک، دانشگاه لوبلیانا، اسلوونی
فریب طعمه ها
جورج ای. اکرلاف و رابرت جی. شیلر
ترجمه: افشین خاکباز
جورج اکرلاف و رابرت جیمز شیلر، برندگان جایزهٔ نوبل اقتصاد، میکوشند با اشاره به کاستیهای علم اقتصاد متعارف، به زبانی همهفهم به مباحثی در حوزهٔ اقتصاد بپردازند که تا کنون کمتر به آنها پرداخته شده است: سوء استفاده و فریبکاری، دستکاری در نظام معرفتی عموم مردم برای فریب آنها و تغییر رفتار مردم در جهت حفظ منافع صاحبان سرمایه و قدرت در این فضای سرشار از فریب و نیرنگ، حتی مردمانی که از سلامت اخلاقی برخوردارند نیز تحت فشارِ نظامِ بازار و از سر اضطرار مجبورند همرنگ جماعت شوند.
اکرلاف و شیلر با پرداختن به پدیدههایی همچون قمار، عملکردِ نظام بانکی و کارتهای اعتباری و موارد متعدد دیگر، نشان میدهند که چگونه دست نامرئی بازار و ترفندهای بیشمار صاحبان کسب و کار که در موقعیتهای مختلف، از مراسم تولد گرفته تا خرید خانه و خودرو و مراسم خاکسپاری مردم را به سمت خرید کالاهایی سوق میدهد که به آن نیازی ندارند در نهایت جامعهای را میسازد که به تعبیرِ هنری دیوید تارو، زندگی بیشتر آدمهایش بیچارگی خاموش است.
فصلهای درون
جوانگ دزو
مترجم: بهزاد برکت؛ هرمز ریاحی
چوانگ تزو که هزاران سال در سنت معنوی چینی مورد احترام است، در کنار تائو ته چینگ به عنوان کلاسیک پایه گذار تائوئیسم ایستاده است. فصلهای درونی تنها بخش پایدار این متن است که به طور گسترده اعتقاد بر این است که کار خود چوانگ تزو است و قدمت آن به قرن چهارم قبل از میلاد میرسد. بینش های تائوئیستی چوانگ تزو، شوخ و جذاب، با تغزل شعر، به موقع و ابدی است و عمیقاً به بوم شناسی معنوی توجه دارد. در واقع، تائوی چوانگ تزو رد کلی رویکرد انسان محور بود. ذن سرچشمههای خود را به ریشههای تائوئیستی برمیگرداند.
اما این یک متن باستانی است که جلوه شگفتانگیز مدرنی را به همراه دارد. با نثر جسورانه و شگفتانگیز، «بافت دیوانه و رها شدن فلسفی» اصل را به تصویر میکشد. قسمتهای خارقالعاده فصل های درون - که در آن حتی پرندگان و درختان به ما چیزهایی را میآموزند که میدانند - مجموعهای وحشی از شخصیتها، بازی آزادانه با زبان و طنز سورئال را ارائه میکنند. و با دستورالعمل تند چوانگ تزو در مورد تائو، داستانهای کوتاهی هستند که غالباً خشن و زمخت و سرشار از طنز و پارادوکس هستند.
در عمیق ترین سطح خود، فصل های درونی مراقبه ای در مورد اسرار خود دانش هستند. مقدمه مترجم به ما یادآوری می کند: «گزاره های چوانگ تزو» به نظر می رسد که دائماً در حال تغییر و تحول هستند، زیرا او کلمات و مفاهیم را فقط برای رهایی ما از کلمات و مفاهیم به کار می گیرد. ترجمه حیاتی جدید هینتون باعث می شود این متن باستانی از دوران طلایی فلسفه چینی برای خوانندگان معاصر زنده شود.
فقط یک داستان
قدرت بی قدرتان
نظام پساتوتالیتر همیشه و در هر قدم مردم را لمس میکند، اما همیشه با دستانی پوشیده در دستکشهای ایدئولوژیک. برای همین است که زندگی در این نظام چنین آکنده از دورویی و ریا و دروغ است. لازم نیست مردم همهٔ دروغها و مغلطههای این نظام را باور کنند، اما باید چنان رفتار کنند که گویی باورشان دارند، یا دست کم در سکوت از کنارشان بگذرند. لزومی ندارد این دروغها را بپذیرند. کافی است بپذیرند که با این دروغها و در بطن آنها زندگی کنند، زیرا بدینترتیب بر نظام صحه میگذارند، اطاعتشان را از نظام نشان میدهند، نظام را میسازند، و اصلا خود نظام میشوند.
قسطنطنیه
فلیپ منسل
ترجمه: شهلا طهماسبی
قسطنطنیه داستان یک شهر و یک دودمان است و با این اعتقاد نوشته شده که سلسلهها در شکل دادن به شهرها بهاندازهٔ ملیت، آبوهوا و وضعیت جغرافیایی نقش داشتهاند. قسطنطنیه داستان مکانی است که زمانی طولانی بزرگترین شهر سلسلهایِ عالم بود. زیرا آنچه موجب ایجاد تنها پایتختی در جهان شده بود که در همهٔ سطوح سیاسی، نظامی، دریایی، مذهبی (مسلمان و مسیحی هردو)، اقتصادی، فرهنگی و تغذیهای نقش داشت تأثیر متقابل سلسلهٔ عثمانی و قسطنطنیه بود. «چشمانداز» بزرگترین مایهٔ لذت قسطنطنیه بود. ترکیب آب و معماریاش آنقدر خیرهکننده بود که بوسفور را شاعران «مرواریدی در میان دو زمرد» و «جواهری بینظیر در حلقهٔ امپراتوری جهانی» نام گذاشته بودند. عشق به چشمانداز بر نقشهٔ خانههای شهر تأثیر گذاشته بود.
در این شهرِ چشماندازها، منظره مانندِ گفتار یا نوشتار، نوعی ارتباط مدام بود. سلطان اغلب مواقع از ایوان قصر توپکاپی با تلسکوپ غَلَطِه را تماشا میکرد و اهالی غَلَطِه در هر فرصتی با تلسکوپ قصر را تماشا میکردند…
این کتاب چشمانداز تمامنمای تاریخ قسطنطنیه است.
قطره اشکی در اقیانوس (۲جلدی)(شومیز)
رمانی از مانس اشپربر که به فعالیت و زندگی روشنفکران چپ اروپایی میپرداخت که از احزاب کمونیست طرفدار شوروی جدا یا اخراج شده بودند و میکوشیدند در عین حفظ اعتقاد به سوسیالیزم به فعالیت مستقل ادامه بدهند...
موضوع قطره اشکی در اقیانوس مربوط به زمان جمهوری وایمار (دوره تاریخی حدفاصل پایان جنگ جهانی اول تا روی کار آمدن حکومت نازیها در آلمان) است. سرگذشت و سرنوشت انقلابیونی است که در مبارزه به مسائلی برمیخورند که وجدانشان نمیتواند نه پیش بینی و نه قبول کند.
مانس اشپربر در کتاب قطره اشکی در اقیانوس گونهای ارزیابی فلسفی از زندگی همراه با توصیف زندگی و واقعهنگاری عرضه میکند. در این کتاب هم میبینیم که مانس اشپربر از بدیهیات عبور کرده و به واضحات و یقینها دل نمیبندد. از نگاه او هیچ چیز قطعی نیست. او نشان میدهد که رد قطعیت اصولاً پیششرط تفکر انقلابی واقعی است.
قطره اشکی در اقیانوس (۲جلدی)(گالینگور)
رمانی از مانس اشپربر که به فعالیت و زندگی روشنفکران چپ اروپایی میپرداخت که از احزاب کمونیست طرفدار شوروی جدا یا اخراج شده بودند و میکوشیدند در عین حفظ اعتقاد به سوسیالیزم به فعالیت مستقل ادامه بدهند...
موضوع قطره اشکی در اقیانوس مربوط به زمان جمهوری وایمار (دوره تاریخی حدفاصل پایان جنگ جهانی اول تا روی کار آمدن حکومت نازیها در آلمان) است. سرگذشت و سرنوشت انقلابیونی است که در مبارزه به مسائلی برمیخورند که وجدانشان نمیتواند نه پیش بینی و نه قبول کند.
مانس اشپربر در کتاب قطره اشکی در اقیانوس گونهای ارزیابی فلسفی از زندگی همراه با توصیف زندگی و واقعهنگاری عرضه میکند. در این کتاب هم میبینیم که مانس اشپربر از بدیهیات عبور کرده و به واضحات و یقینها دل نمیبندد. از نگاه او هیچ چیز قطعی نیست. او نشان میدهد که رد قطعیت اصولاً پیششرط تفکر انقلابی واقعی است.
قطره اشکی در اقیانوس (ویراست دوم)
«قطرهاشکی در اقیانوس»، شاهکار برآمده از تجربهٔ زیستهٔ مانس اشپربر، عمدتاً داستانِ از اینجا راندگان و از آنجا ماندگان است، با این تفاوت که اینان نه از اینکه رانده شدهاند پشیماناند نه از اینکه مانده شدهاند سوگوار. این است وضعیت وجودی آن دسته از روشنفکران چپ اروپاییِ عمدتاً درگیرِ مبارزهٔ عملی که سودای حقیقتجویی را فدای استالینیسمِ مسلط نکردهاند؛ روشنفکرانی که درست به همین علت از مرامی که اقلاً بهلحاظ نظری بدان تعلق خاطر داشتهاند رانده یا اخراج شدهاند و در عین حال دست از مبارزه با فاشیسم هم برنداشتهاند و اکنون با دو دیو تمامیتخواه، فاشیسم و استالینیسم، پنجه در پنجه افکندهاند و حقیقت خود را میجویند؛ روشنفکرانی که اکنون هم آماج حملات همکیشان سابق خودند و هم آماج حملات خصم دیرین.
ویراست نخست «قطرهاشکی در اقیانوس» را که زندهیاد روشنک داریوش از آلمانی به فارسی گردانیده بود در سال ۱۳۶۲ منتشر کردیم. اکنون که نزدیک به چهل سال میگذرد ویراست دوم آن پس از مقابلۀ کامل با متن اصلی توسط آقای محمد همتی، و ویرایش نثر فارسی آن توسط آقای محمدرضا جعفری ضمن افزودن برخی پانوشتهای لازم، منتشر میشود.