شروع داستان هزار و یک شب به نقل از پادشاهی است، با عنوان شهریار (پادشاه) و روایتگر آن شهرزاد (دختر وزیر) است. اکثر ماجراهای آن در بغداد و ایران می‌گذرد و داستان‌های آن را از ریشهٔ ایرانی و برگردانی از «هزارافسان» دانسته‌اند. اینکه داستان‌هایهزار و یک شب در اصل مشخص و روشن بوده باشند و تعداد آن‌ها دقیقاً هزار و یک بوده باشد چندان واقعی به نظر نمی‌رسد. اما داستان‌های زیادی زیر نام «هزار و یک شب» نوشته شده‌است.

این کتاب جدیدترین ترجمه از هزار و یک شب است و ثمره‌ی کاری طولانی که نزدیک به یازده سال به طول انجامید. ثمره‌ی این کار طولانی، ارائه‌ی کامل‌ترین هزار و یک شب به زبان فارسی است که بر اساس متن‌های عربی و با اتکا به ترجمه‌های انگلیسی و فرانسه‌ی آن انجام‌شده است. هزار و یک شب ـالف لیله و لیله‌- کتابی‌ست پیوندی و چند رگه و ریشه‌ی اصلی آن در کتاب «هزار افسان» فارسی و نیز داستان‌های هندی بوده است. پس از انتقال این داستا‌ن‌ها به جامعه‌ی اسلامی و عربی بسیاری از عناصر ایرانی و هندی آن باقی ماند و به مرور زمان عناصر دیگر و عمدتا عربی وارد داستان‌ها شد. امروز از انتشار نخستین ترجمه‌ی هزار و یک شب توسط آنتوان گالان به فرانسوی بیش از سی‌صد سال می‌گذرد و نخستین ترجمه‌ی فارسی آن را صد و پنجاه سال بعد در سال ۱۲۲۳ عبداللطیف تسوجی با چاپ سنگی انجام داد. نخستین چاپ آن ترجمه به صورت امروزی در سال ۱۳۱۵ به وسیله‌ی انتشارات کلاله‌ی خاور عرضه و بعدها چاپ‌های گوناگونی از آن به وسیله‌ی ناشران مختلف انتشار یافت و هنوز هم همان ترجمه با چاپ‌های مختلف یافت می‌شود. اما از نیاز به ترجمه‌ای جدید از هزار و یک شب به فارسی احساس می‌شد. بر اساس همین نیاز، نشر مرکز پیشنهاد ترجمه‌ی مجدد این اثر را بر اساس معتبرترین نسخه‌‌های موجود با مترجم در میان گذاشت. ابراهیم اقلیدی اساس کار ترجمه را بر متون عربی معتبر قرار داد و در عین حال از نسخ معتبر انگلیسی و فرانسه نیز برای این ترجمه استفاده کرد. هزار و یک‌ شب ره‌آورد سفر قصه‌ها، فرهنگ‌ها و تمدن‌ها است و پس از اودیسه‌ی هومر تنها اثر داستانی جهان است که یک‌سره از سفر پدید آمده است. در سی‌صد سالی که با هزار و یک شب بر جهان گذشته، این کتاب بر فرهنگ بشری تاثیر فراوان گذاشته و از موسیقی و تئاتر و هنر پاپ تا توریسم و آرایش و تبلیغات تجاری و کارتون‌های سینمایی و حتی سبک‌های ادبی‌ای چون واقع‌گرایی جادویی داستان نویسان آمریکای لاتین چون بورخس و مارکز و اکنون نویسندگان پست مدرن تاثیر‌ آن مشهود است.

این ترجمه فارسی از هزار و یک شب توسط محمد باقر خراسانی بزنجردی در دهه چهارم زندگی‌اش در حیدرآباد هند و به درخواست هنری رسل (۱۷۸۳-۱۸۵۲) نماینده کمپانی هند شرقی در حیدرآباد، ترجمه و با عنوان «ترجمه هنریه» به وی تقدیم شده است.»

آنچه اهمیت ترجمه بزنجردی از هزارویک‌شب را دوچندان می‌کند نه صرفا قدمت آن به نسبت ترجمه طسوجی و تفاوت‌های سبکی و زبانی این دو که تعلق ترجمه بزنجردی به یک شاخه متفاوت و قدیمی‌تر از نسخ هزار و یک‌‌شب است.

کاوه فولادی‌نسب

«هشت و چهل و چهار» اولین رمانِ «کاوه فولادی‌نَسب» (1359) است. او که چندین سال است به عنوانِ منتقد، مترجم و مدرسِ داستان‌نویسی فعالیت‌های فراوانی انجام داده است، این رمان را با درون‌مایه‌ای اجتماعی-تاریخی نوشته است. رمان درباره‌ی یک ساعت‌ساز و ساعت‌فروش تنهاست که عاشقِ پرسه‌زدن در خیابان‌ها و کوچه‌های قدیمی تهران است. مردی منظم و دقیق که دوستان اندکی دارد و جهانی مملو از خاطرات. اما یک اتفاقِ عجیب این آرامش را بر هم می‌زند و منطقِ روزمره‌ی زمان را به هم می‌ریزد. اتفاقی که باعث می‌شود شخصیت اصلی رمان دچارِ ماجراهای تازه‌ای شود… رمانِ کاوه فولادی‌نَسب با توجه به وابسته‌گی‌های زمانی و مکانی‌ای نوشته شده که ناگهان و طی یک فرایند تکنیکی از هم می‌پاشند و اجازه می‌دهند مخاطبِ او در چند وجه از تاریخِ کمی دورتر یران و تکه‌هایی از آن سفر کند. از سویی سوالی مهم نیز پیشِ رویِ این خواننده قرار می‌گیرد که اوجِ رمان محسوب می‌شود: آیا می‌توان به عقب بازگشت؟ با این رویه رمانِ «هشت و چهل و چهار» خواننده‌اش را به یک پرسه‌زنی پر اتفاق و غافلگیری دعوت می‌کند.

نیاسان مجرد بود. نیاسان مجرد است. گفتنش آسان نیست. تا پیش از این‌که زنگ موبایلش شروع کند به نواختن و او ــ همان‌طور معلق میان خواب و بیداری و مستی و هشیاری ــ چیزی در قلبش بجنبد و شاخک‌هایش تیز شود و مثل همیشه شروع کند به شمردن زنگ‌ها، مجرد بود.

قدیم‌ترها مجرد نمی‌گفتند، می‌گفتند عزب. به عزب خانه نمی‌دادند، با عزب شوخی نمی‌کردند، به عزب نزدیک نمی‌شدند، و با عزب حرف نمی‌زدند؛ انگار جذام داشته باشد، یا گَری، یا چیزی در همین حدود. حالا کلمه‌ها و ترکیب‌ها شکل‌وشمایل بهتری پیدا کرده‌اند. دادستان دیگر درِ روزنامه‌ای را تخته نمی‌کند، توقیفِ

تاریک، آزاردهنده، و پر از پیچ و خم، هفت سال تاریکی، رمان جدید و جذاب از نویسنده مشهور بین المللی پسر خوب است.