تصنیف: محمدحسین رکن زاده - آدمیت

مجموعه مقالات با عناوین: نگهبانان ایران؛ نهضت های ملی ایران و قهرمانان استقلال ایران.

در اثر حاضر جنبش‌های ایرانیان، سرگذشت رهبران قیام‌ها و حکمرانان و سلاطین حافظ ایران پس از گسترش اسلام در ایران بررسی شده است .مباحث کتاب در سه بخش با این عناوین فراهم آمده است :بخش اول با عنوان ((نهضت‌های ملی ایرانیان)) مطالعه‌ای است اجمالی درباره نهضت‌های ایرانیان بعد از حمله اعراب برای باز یافتن عظمت از دست رفته ایران .این بخش شامل چهار مبحث است ۱ :ـ از سقوط دولت ساسانی تا ظهور ابو مسلم خراسانی، ۲ـ از نهضت ابومسلم تا تشکیل دولت‌های مستقل، ۳ـ نهضت‌های اجتماعی، ۴ـ نهضت شعوبیه .در بخش دوم ذیل عنوان ((قهرمانان استقلال ایران)) از سرگذشت ایرانیانی سخن به میان آمده که از اوایل قرن دوم تا قسمتی از قرن چهارم هجری برای رهایی و استقلال ایران از سلطه خلفا دست به قیام زدند .برخی از این افراد عبارت‌اند از: ((ابومسلم خراسانی))، ((اسپهبد فیروز (سنبادگر)))، ((المقنع))، ((استاسیس))، ((پسر آذرک))، ((طاهر ذوالیمینین)) و ((مازیار پسر قارن)) .در بخش سوم که ((نگهبانان ایران)) عنوان دارد سرگذشت مدافعان ایران در برابر مغولان بیان شده است .این بخش در شش فصل با این عناوین فراهم آمده است :عقاب خوارزم (سلطان جلال‌الدین خوارزم شاه)، شیران هرات (مقاومت مردم هرات در برابر مغول)، مبارز آل مبارز (شاه منصور از سلسله آل مظفر)، صوفی لشکرشکن (شاه اسماعیل صفوی) نجات‌بخش (شاه عباس کبیر صفوی)، شاهین ابیورد (نادر شاه افشار).

نام نویسنده : عبد الحسین زرین کوب

«دو قرن سکوت» نخست به صورت پاورقی در نشریه «مهرگان» ارگان «جامعه لیسانسیه‌های دانشسرای عالی» چاپ شد. سپس در سال۱۳۳۰ برای نخستین بار به صورت کتاب توسط همان نهاد منتشر شد.

پس از نخستین انتشار در زمان پهلوی دوم، به سرعت چاپ اول «دو قرن سکوت» نایاب می‌شود. دکتر زرین‌کوب به تجدید چاپ رضایت نمی‌دهد تا در فرصت مناسب به تجدید نظر دربارهٔ کتاب بپردازد. زرین‌کوب جوان، پنج سال وقت و انرژی صرف می‌کند و منابع متعدد را از دیده می‌گذارند تا در اردیبهشت ۱۳۳۶ متن گسترش یافته و تجدید نظر شده اثر از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر می‌شود. او در مقدمهٔ ویرایش دوم، برخی از انتقادات ویرایش اول کتاب را ناشی از جوانی و تعصب خود در آن هنگام می‌داند.

از فروردین ۱۳۳۶ متن «دو قرن سکوت» از چاپ دوم به بعد تغییر نکرد و چاپ‌های بعدی بر پایهٔ همین متن انجام شده‌است. «دو قرن سکوت» پس از انقلاب بطور رسمی توسط انتشارات جاویدان منتشر شد که هفته بعد از انتشار جمع‌آوری شد.سرانجام پس از گذشت بیست سال از پیروزی انقلاب، کتاب «دو قرن سکوت» مجوز چاپ گرفت و انتشارات سخن، چاپ نهم آن را منتشر کرد. در ابتدای این کتاب نقد مرتضی مطهری بر این کتاب -که بخشی از کتاب «خدمات متقابل ایران و اسلام» بوده‌است- عیناً آورده می‌شود که به تحلیل‌های زرین کوب پاسخ داده شده‌است.